سیدمحمد خاتمی: امروز دیکتاتورهای زمان هم ادعای مردمی‌ بودن می‌کنند

سیدمحمد خاتمی در دیدار با اساتید دانشگاه علم و صنعت:
نمی‌توان جامعه و دانشگاه را بصورت پادگانی اداره کرد

ادامه راه سبز«ارس»: رئیس‌جمهور سابق کشورمان با انتقاد شدید از ادامه امنیتی بودن فضای کشور گفت:«ما ایران سربلند را می‌خواهیم، ما می‌خواهیم مردم حکومت را از خود بدانند و حکومت مردم را از خود بداند و همچنین انتقاد از خود را نعمت بداند، همانگونه‌ای که امام راحل فرمود انتقاد، بلکه تخطئه یک هدیه الهی است و مراد امام از انتقاد و تخطئه، انتقاد از خودشان و مسئولان بلند پایه بود». «انتظار این بود که کم کم فضا غیر امنیتی شود‏، نه اینکه انتقاد و نقد کردن این همه هزینه برای جامعه داشته باشد، باید به خاطر داشت کسی که نقد می‌کند برانداز نیست، بلکه دلسوز انقلاب و جامعه است».

به گزارش روابط عمومی دفتر سیدمحمد خاتمی‏؛ وی در دیدار و گفت و گو با جمعی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ علم و صنعت ایران با اشاره به مباحث مطرح شده از سوی استادان در ابتدای این نشست؛ گفت: "همه مطالبی که در این جلسه بیان شد مطالبی خوب؛پخته و مبتنی بر تحلیل درست بود، همچنانکه از محیط دانشگاهی انتظار می‌رود همه بحث‌ها به نحوی ناظر بر این بود که چگونه می‌شود از این وضعیت بیرون رفت و وضعیت بهتری داشت." سید محمد خاتمی با بیان اینکه "خوشبختانه جامعه دانشگاهی ما هم درد را می‌شناسد و هم تلاش می‌کند راه حلی را برای رفع درد ارائه دهد"، اظهار داشت: "یکی از مشکلاتی که در جامعه ما وجود دارد، عدم درک جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان در مجموعه نظام و عدم بهره‌گیری از آنهاست."

رئیس بنیاد باران در بیان علل و موانع کنونی پیش آمدن این وضع افزود: "در حال حاضر نیز وضعیتی وجود دارد که همچنان فضا به سوی محدود تر شدن آن پیش می‌رود و متاسفانه زیانی که از این ناحیه، مملکت دچار آن می شود زیان غیرقابل جبرانی است." خاتمی درباره توانایی های دانشگاه در بهبود وضع کشور و پیشبرد همه جانبه گفت: "بعد از انقلاب هم از این ظرفیت دانشگاه کمتر استفاده شده است؛ البته در یکی دو مورد عکس این اتفاق افتاد، یکی در تدوین برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور که مرحوم دکتر عظیمی محور کار قرار گرفت."

وی افزود: "در جریان تدوین این برنامه هزاران ساعت نفر از نیروهای مختلف دانشگاهی از دانشگاه‌های مختلف بحث و صحبت کردند، بطوریکه تقریبا کمتر نظر علمی و دانشگاهی بود که در حد امکان شنیده نشده باشد و بر اساس آن برنامه چهارم تدوین شد که به نظر من علمی ترین و واقع بین ترین برنامه ای بود که تنظیم شد ولی در عمل متاسفانه بر خلاف آنچه می‌بایست انجام شود، انجام گرفت."

رئیس دولت اصلاحات مورد دیگر در توجه و تکیه بر ظرفیت دانشگاه را در جریان تدوین برنامه چشم انداز بیست ساله عنوان کرد و گفت:«در این برنامه که در دولت اول اصلاحات مورد بحث قرار گرفت از نیروهای مختلف کارشناسی از دانشگاه‌های مختلف استفاده شد و سرانجام نیز با بحث در مجمع تشخیص مصلحت با نظر رهبری تدوین ؛نهایی و ابلاغ شد."

سید محمد خاتمی با تاکید بر ضرورت استقلال دانشگاه یادآور شد: " در دولت اصلاحات هم و غم دولت بر این بود که دانشگاه روی پای خود بایستد و مورد احترام باشد و تلاش کنیم نیروهای خارج از دانشگاه اجازه و توان دخالت و اعمال نظر به هر صورت را نداشته باشند." رئیس جمهور سابق کشورمان در این باره گفت:اختیارات هیات های امنا در اداره دانشگاهها و انتخابی شدن مدیریت های دانشگاهی از جمله ضرورت های مشارکت دانشگاهیان در تصمیم سازی های کشور است که دولت در دوران اصلاحات توانست تنها گام های اولیه در آن مسیر بردارد.

سید محمد خاتمی استقلال دانشگاه و رعایت حقوق و حرمت دانشگاهیان و دانشجویان را در هر شرایطی ضروری و لطمه مداخله های سیاسی و امنیتی را مخل ایفای نقش های واقعی دانشگاه دانست. وی انتظارات جامعه را از دانشگاه و دانشگاهیان در تامین سه هدف خلاصه کرد و گفت:دراولین هدف علم‌اندوزی و پژوهش است که بدون دستیابی به آن هیچ گامی را نمی‌توان برداشت و حتی حیات اجتماعی، تاریخی، سیاسی و مدنی با مشکلات مختلف مواجه و بلکه نابود خواهد شد.

خاتمی در ادامه گفت:دومین هدف کار‌آمدی بدین معناکه افراد چگونه می‌توانند علم را به کار گیرند و کشور و جامعه را با این علم اداره کنند؛کارآمدی فقط تربیت نیروی علمی و انسانی کارآمد نیست، بلکه این است که دانشگاه عالم به مدیران ما کمک کند که کارآمد شوند، یعنی راه مدیریت علمی و منطقی را به آنها بیاموزند و اگرتصمیم‌سازان ما عالمان ما باشند آن‌وقت مدیریت کار آمدی در کشور داریم و تصمیم گیران نیز درست عمل می کنند."

خاتمی تصریح کرد: هدف سوم روشن فکری است و روشنفکر یعنی کسی که از خود بیرون آمده و به سرنوشت جامعه می‌اندیشد و اهل نقد و نظر است وعظمت، پیشرفت، آزادی و اعتلای جامعه خود را می‌خواهد. رئیس دولت اصلاحات افزود: "روشنفکر کارآمد باید دو خصوصیت داشته باشد که دانشگاه‌های ما باید و می‌توانند در این زمینه کار کنند، یکی اینکه چون وجود انسان تاریخی است کسی روشنفکر خواهد شد و می‌تواند در جامعه اثر مثبت بگذارد که با سنت آشنا و مانوس باشد." وی ادامه داد: "در کشور ما اسلام بطور خاص در شکل‌دهی این سنت و ساختن هویت تاریخی و فرهنگی جامعه ما موثر است و وقتی می‌گوییم اسلام، اسلامی را می‌گوییم که غیر مسلمان هم در آن امکان رشد پیدا بکند."

خاتمی خصوصیت دیگر روشنفکر را آشنا بودن به اقتضائات زمان عنوان کرد و گفت: "کسی که زمان خودش را نمی‌شناسد، تاثیر وتاثرعوامل، خواست‌ها و توقعات تاریخی جامعه را نمی‌شناسد و در زمان خودش نیست، نمی‌تواند زبان مناسب برای جامعه‌ خود پیدا کند و جامعه هم حرف او را نمی‌شنود و راه حل هایی که ارائه می دهد به جای اندیشه بر توهم استوار است."

رئیس موسسه بین‌المللی گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدنها تصریح کرد: "روشنفکر کسی است که با سنت و اقتضائات زمان خود آشنا باشد و بداند او در این زمان دارد زندگی می‌کند و چگونه می‌تواند از سنت که پایه اجتماعی‌ اوست بهره‌برداری و حتی نوآوری کند تا بتواند گذشته‌اش برای آینده‌اش معنا داشته باشد و پیش برود." وی تاکید کرد: "روشنفکر کسی است که از امکانات عظیم موجود، بتواند استفاده کند و برای ملت سربلندی،استقلال و عظمت بیافریند تا همه احساس حرمت بکنند."

رئیس‌جمهور سابق کشورمان در تبیین این مسئولیت یادآور شد: "روشنفکر کسی است که توقع زمانش را بشناسد و من بارها گفته ام زمانه ما زمانی است که در آن دیگر هیچ انسانی در وجدان خودش هیچ نوع حکومت استبدادی و دیکتاتوری را بر نمی تابد و رد می‌کند. از جمله دلایل آن هم همین است که امروز دیکتاتورهای زمان نیز ادعای مردمی‌بودن می‌کنند ؛ این‌ها مساله زمان ماست و متعلق به شرق و غرب نیست و انتقاد و بیان آزاد عقاید و اندیشه‌ها امروز دیگر به عنوان یک حق شناخته شده است."

سید محمد خاتمی با تاکید بر نقش دانشگاهیان در این زمینه گفت: "متاسفانه ما گرفتار بحران تفکر هستیم که باید با استمداد از سنت و روح زمانه بتوانیم این بحران را حل کنیم و به یک جمع‌بندی درستی برسیم و دانشگاه‌ها و محافل علمی می‌توانند در این زمینه نقش بسزایی داشته باشند." وی لازمه تحقق این نقش را وجود امنیت اجتماعی و احساس رضایت همه افراد جامعه و نخبگان به خصوص جامعه دانشگاهی دانست و گفت:رضایت مبنای رشد اجتماعی و نقد به تعبیر امیرالمومنین علی (ع) وظیفه جامعه و حق والیان است پس ایجاد محدودیت در مسیر نقد قدرت موجب کاهش رضایت عمومی و محروم کردن جامعه و حکومت از یک حق اساسی است.

رئیس بنیاد باران در این باره اظهار داشت:نظام اسلامی چنانکه در منابع دینی و تاریخی ما آمده است و در انقلاب و اندیشه حضرت امام نیز ریشه دارد ؛نظامی است انسانی و اخلاقی که باید همه شهروندان را در بر بگیرد و محدود به سلیقه ها؛افراد و گرو ه های خاص نشود و جلب رضایت نخبگان و آحاد جامعه را مد نظر داشته باشد.

سید محمد خاتمی با اشاره به این مساله به بررسی وقایع اخیر کشور پرداخت و گفت:بزرگترین عامل تضعیف نظام؛کاهش رضایت مردم و اعمال خشونت به هر شکلی است.خشونت از هر سو به خصوص از ناحیه حکومت مضر به حال جامعه؛دین و نظام است.اعمال خشونت از جانب حکومت تندروی و نارضایتی در جامعه به دنبال می آورد واگر در جامعه نارضایتی و بی‌اعتمادی بود و روز‌به‌ روز گسترش پیدا کرد، اولین ضربه به اسلام و نظامی که نام اسلام را دارد می‌خورد، اگر خدای نکرده رفتارها و برنامه ها طوری باشد که در ذهن جامعه القاء شود که در این نظام خشونت و ارعاب و تهدید رسمیت دارد و دشمنان هم از این زمینه استفاده کنند بیش از همه خود نظام زیان می بیند."

سیدمحمد خاتمی در ادامه این بحث اظهار داشت:امروزسئوال این است که بخصوص در جریان حوادث اخیر، رضایت جامعه و بخصوص نخبگان آن افزایش پیدا کرده است؟اگر نکرده است باید فهمید که مشکل وجود دارد و عاملان این وضع تضعیف‌کنندگان نظام در اینجا کسانی هستند که سبب نارضایتی بیشتر در جامعه شده‌اند." وی تصریح کرد: "این جامعه متعلق به ماست. اما چرا اینقدر فضا تنگ شده است؟چرا اینقدر نیروهای ارزنده‌ای که انتقاد یا حرف دارند ؛ نه تنها حذف می‌شوند بلکه مورد هرگونه اهانت و فشاری قرار می‌گیرند؟"

رئیس دولت اصلاحات افزود: "وقتی به دانشجو، استاد،عالم؛هنرمند؛ نیروهای اهل فکر و سابقه‌دار و جبهه رفته و نیروهایی که می‌گویند قانون اساسی را قبول داریم البته انتقاد هم داریم هرگونه ناسزا و نسبتی به آنها می‌دهند متاسفانه شعارهایی در جامعه مطرح می‌شود که هیچ کدام از ما نمی‌پسندیم؛نظام تضعیف می شود و ایران چه در عرصه داخلی و چه در عرصه خارجی آسیب می بیند."

وی در توضیح دلایل شرایط به وجود آمده گفت: "اینها به این دلیل است که به مردم احترام نمی‌شود، اعتراض و انتقاد براندازی به حساب می‌آید، رسانه‌های رسمی ما هر چه توانستند ناسزا و دروغ به افرادی می گویند که مورد توجه مردم هستند و همه اینها به نظام لطمه می‌زند." سید محمد خاتمی برای حل این مسائل گفت: "همه باید به قانون اساسی بازگردیم و در چارچوب قانون اساسی و معیارهای اسلامی حرکت کنیم؛باید پذیرفت که نمی‌توان بصورت پادگانی جامعه و دانشگاه را اداره کرد و این نحوه مدیریت به زیان مادی و معنوی و حیثیتی جمهوری اسلامی است."

رئیس جمهور سابق کشورمان در این زمینه افزود: "انتظار این بود که کم کم فضا غیر امنیتی شود ، نه اینکه انتقاد و نقد کردن این همه هزینه برای جامعه داشته باشد، باید به خاطر داشت کسی که نقد می‌کند برانداز نیست بلکه دلسوز انقلاب و جامعه است." سیدمحمد خاتمی خاطر نشان کرد: "اما آیا امروز انتقاد منطقی هزینه ندارد؟آیا منتقد متهم به انواع اتهاماتی که شایسته بدترین دشمنان کشور و ملت است ، نمی‌شود؟ اگر جواب این سئوالات مثبت است ؛ اینها نشان‌دهنده انحرافی است که باید اصلاح شود و به راه درست بازگردد."

خاتمی در پایان این دیدار و گفت و گوتصریح کرد: "مبنای حرکت قانون اساسی است؛ ما ایران سربلند را می‌خواهیم، ما می‌خواهیم مردم حکومت را از خود بدانند و حکومت مردم را از خود بداند و همچنین انتقاد از خود را نعمت بداند، همانگونه‌ای که امام راحل فرمود انتقاد، بلکه تخطئه یک هدیه الهی است و مراد امام از انتقاد و تخطئه ؛انتقاد از خودشان و مسئولان بلند پایه بود."

پنج تن از استادان دانشگاه علم و صنعت پیش از وی به تشریح مسائل موجود کشور و دانشگاهها و راه های برون رفت از وضعیت نا مطلوب کنونی پرداخته و به عنوان کسانی که سالها در محیط دانشگاهی و صحنه جامعه و مسئولیت ها و مدیریت ها حضور داشته اند و مسائل را از نزدیک لمس می کنند نگرانی شدید خود را از وضعیت مدیریت غیر کارشناسانه؛ غیر علمی؛ غیر واقع بینانه و سلیقه ای در ابعاد مختلف فرهنگی؛ اجتماعی؛ اقتصادی؛ صنعتی، کشاورزی و سیاسی امنیتی؛ دیپلماسی و روابط خارجی؛ رسانه ای و اطلاع رسانی ؛ قضایی و حقوقی ابراز و خطر رکودها و تخریب ها وحیف و میل های ثروت های ملی؛از بین رفتن و سوختن فرصت های اجتماعی و اقتصادی که می توانست بسیار ارزنده و پیش برنده در روند توسعه همه جانبه کشور باشد روش برخی جریان ها برای یک صدایی کردن و امنیتی کردن جامعه خصوصا فضای دانشگاه ها و تضعیف نقش مستقل عملکرد قوه قضاییه و قوه مقننه و مجلس خبرگان؛ دخالت دستگاه های امنیتی نظامی و انتظامی در اموری که طبق قانون اساسی از ورود به آنها نهی و منع شده اند عدم شفافیت در اطلاع رسانی و انعکاس واقعیت ها و دیدگاهها و انتقادهای جریان های سیاسی و مردمی قانونی بد بین کردن و تفرقه افکنی بین طیف های مختلف اجتماعی و جریان های فکری و سیاسی و نهادهای مردمی و قطبی کردن جامعه بیان کردند وبر اساس آنها برخی راه کارها را با تکیه بر قانون اساسی برای برون رفت از این شرایط ارائه دادندو بر التزام عملی همه نهادها و دستگاههای کشور به همه موارد قانون اساسی و اطمینان دادن عملی به مردم در جهت تامین خواسته های اکثریت ملت و حقوق اقلیت ها تاکید کردند.

در این دیدار همچنین بسترهای مساعد در توسعه صنعتی و نگرانی ها از وضع اقتصاد و مدیریت کشور مورد اشاره قرار گرفت و ظرفیت ها و مخاطره های پیش روی جنبش اصلاحات و اینکه از تجربه های مشروطیت و انقلاب اسلامی و اصلاحات چگونه در این دوران باید بهره گرفت ؛ بر فرصت ها و تهدید هایی که در برابر جامعه دانشگاهی و زنان وجود دارد تاکید شد.